Isroil va HAMAS kelishib oldi

Xalqaro ommaviy axborot vositalarining xabar berishicha, Isroil va G‘azo hududini nazorat qilayotgan Hamas o‘rtasida o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha kelishuv imzolandi. Bu kelishuv, 2023-yil 7-oktabrdan buyon davom etgan va 15 oy davomida ko‘plab odamlarning hayotini yo‘qotishiga olib kelgan qonli urushdan keyin amalga oshirilmoqda. Qatar, Misr va AQShning vositachiligida, uzoq davom etgan muzokaralar yakunida erishilgan kelishuv, G‘azoda tinchlik jarayonini boshlashga umid bog‘lamoqda.

Reuters agentligi xabariga ko‘ra, Isroil va Hamas o‘rtasidagi murakkab kelishuv 6 hafta davom etadigan birinchi bosqichda o‘t ochishni to‘xtatishni va Isroil qo‘shinlarini G‘azodan bosqichma-bosqich olib chiqishni o‘z ichiga oladi. Kelishuv shartlariga ko‘ra, Hamas, Isroilning hibsxonasidagi Falastinlik mahbuslar evaziga, G‘azoda garovga olinganlarni ozod qiladi.

Kelishuvning birinchi bosqichida G‘azoda garovga olingan 33 kishining ozod qilinishi rejalashtirilgan. Ular orasida ayollar, bolalar va 50 yoshdan katta erkaklar mavjud bo‘lib, ular o‘t ochishni to‘xtatish jarayonining boshlanishi sifatida ozod qilinadi. Shuningdek, ikki amerikalik — Keyt Sigel va Sagi Dekel Chen ham birinchi bosqichda ozod qilinadigan garovga olinganlar orasida.

Kelishuvning ikkinchi bosqichida, qolgan barcha garovga olinganlar ozod qilinishi va Isroil kuchlarining G‘azodan to‘liq olib chiqilishi kutilmoqda. Uchinchi bosqich esa G‘azodagi barcha jasadlarning qaytarilishini va G‘azoning qayta tiklanishi jarayonini o‘z ichiga oladi. Misr, Qatar va Birlashgan Millatlar Tashkiloti bu jarayonni nazorat qilishni o‘z zimmasiga olgan.

Kelishuv e’lon qilinishidan so‘ng, Isroil armiyasi hujumlarni kuchaytirdi. G‘azo shahrida shifokorlar xabariga ko‘ra, 32 kishi halok bo‘ldi. Ommaviy axborot vositalarining xabar berishicha, hujumlar davomida G‘azo janubidagi Rafah, G‘azo markazidagi Nasirat va shimolida uylar vayron bo‘lgan. Isroil armiyasi bu hujumlar haqida hech qanday izoh bermadi, lekin xabarlar bo‘yicha, G‘azo hududida janglar davom etmoqda.

AQSh prezidenti Jo Bayden kelishuvning ahamiyatini ta’kidlab, "Bu kelishuv G‘azodagi urushni to‘xtatadi, gumanitar yordamni oshiradi va 15 oylik asirlikdan keyin garovga olinganlarni oilalari bilan birlashtiradi", dedi. Shuningdek, Donald Trump ham kelishuvning uning sa’y-harakatlari natijasi ekanligini ta’kidladi.

Isroil rasmiylari, kelishuvni tasdiqlash uchun xavfsizlik mahkamasi va hukumati tomonidan rasmiy tasdiqlanishi kerakligini aytgan. Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyaxu koalitsion hukumatdagi ba’zi qattiqqo‘l tarafdorlarining qarshilik ko‘rsatishiga qaramay, kelishuvning tasdiqlanishi kutilmoqda.

Agar kelishuv muvaffaqiyatli amalga oshirilsa, bu G‘azoda 46 mingdan ortiq odamning o‘limiga sabab bo‘lgan, 2,3 million aholi uchun fojiali bo‘lgan urushga barham beradi. Bu nafaqat G‘azodagi, balki Isroil, Livan, Suriya, Yaman va Iroqdagi umumiy keskinlikni yumshatishga yordam berishi mumkin, bu esa Yaqin Sharqdagi o‘zaro urushlarni oldini olishga imkon yaratadi.

Xalqaro vositachilarning harakati, G‘azodagi tinchlikni tiklash va butun Yaqin Sharqdagi barqarorlikni ta’minlash uchun muhim qadamlardir. Agar kelishuv muvaffaqiyatli amalga oshirilsa, bu Falastin xalqining o‘zining asosiy huquqlarini qaytarib olishiga va Isroil bilan murosa qilish jarayonida yangi imkoniyatlar ochilishiga olib kelishi mumkin.