Televizor va gadjetlar bolalarni yurak kasal qiladi — tadqiqot

Tadqiqot natijalari bolalar salomatligi uchun yangi xavflarni keltirib chiqarishi mumkin.

Birinchi guruhga 2010-yilda 10 yosh bo‘lgan bolalar, ikkinchisiga esa 2000-yilda 18 yoshga to‘lgan o‘smirlar kirgan. Olimlar televizor tomosha qilish, o‘yinlar o‘ynash, telefonlar va planshetlardan ko‘ngilochar maqsadlarda foydalanish bilan o‘tkazilgan vaqtni o‘lchab, uni sog‘liq ko‘rsatkichlari — qon bosimi, xolesterol darajasi, qondagi shakar va boshqa markerlar bilan solishtirishdi.

“Bolalik va o‘smirlik davrida ekran vaqti cheklangan bo‘lsa, uzoq muddatli yurak va metabolizm sog‘lig‘ini himoya qilish mumkin. Bizning tadqiqotimiz ekran vaqti va yurak-qon tomir kasalliklari o‘rtasida mustahkam bog‘liqlik mavjudligini ko‘rsatadi, bu esa kunlik tartibning muvozanatli bo‘lishining ahamiyatini yanada ta’kidlaydi”, deydi doktor Devid Horner.

Tadqiqot natijalari haqiqatan ham xavotirli bo‘ldi. O‘n yoshli bolalar kuniga o‘rtacha 3,2 soat ekran oldida o‘tirgan bo‘lsa, o‘n sakkiz yoshli o‘smirlar esa 6,1 soat vaqt o‘tkazishgan. Har bir qo‘shimcha ekran vaqti kichik yoshdagi ishtirokchilar uchun kardiometabolik xavfni 0,08 standart og‘ish, katta yoshdagilar uchun esa 0,13 standart og‘ishga oshirgan.

Ekran vaqti va sog‘liq xavflari o‘rtasidagi bog‘liqlik ayniqsa uxlashga muhtoj bolalar orasida kuchli namoyon bo‘ldi. Ekranlarning salbiy ta’sirining taxminan 12% qismini aynan uyqu davomiyligining qisqarishi tashkil etgan.

“Bu shuni anglatadiki, yetarli darajada uxlamaslik nafaqat ekran vaqti ta’sirini kuchaytirishi mumkin, balki ekran odatlarini erta metabolik o‘zgarishlar bilan bog‘laydigan asosiy omil hisoblanadi”, deydi Horner.

Tadqiqotchilar, shuningdek, mashinani o‘rganish yordamida bolalar qonida ekran vaqti bilan bog‘liq maxsus metabolitlar to‘plamini aniqlashdi. Bu o‘zining biologik ta’sirini tasdiqlovchi “ekran vaqti izlari” hisoblanadi.

Amerika Kardiologiya Assotsiatsiyasining eksperti, tadqiqotda ishtirok etmagan Amanda Marma Peraq uyquni yaxshilashni tavsiya qiladi: “Agar ekran vaqtini qisqartirish qiyin bo‘lsa, boshlang‘ich qadam sifatida kechqurun gadjetlardan foydalanishni kamaytirish va tezroq uxlab qolishga harakat qilishni maslahat beraman. Ishonchingiz komil bo‘lsin, bolalar telefon yoki televizorsiz o‘zlarini tinchlantirishni bilishadi va zerikish bilan yaxshi kurashadilar. Bundan tashqari, zerikish bolalar uchun ma’lum darajada foydali, chunki u yangi g‘oyalar yaratishga yordam beradi va ularning ijodkorligini rag‘batlantiradi.”